1 Ocak 2025 itibariyle az tehlikeli ve 50'den az çalışana sahip işyerleri ile kamu kurumlarına sürekli İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) hizmet alma zorunluluğu gelmiştir. Artık birkaç çalışanı olan fırınlar, kafeler, büro ve ofis hizmetleri dahi iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hekimliği hizmeti almak zorundadır. Bu yazımızda bu zorunluluğu dışarıdan temin etmeden, işverenlerin kendi işyerlerinde İSG hizmetlerini nasıl yürüteceğini açıklayacağız. Bu yazı sizler için İSGBYS ekibi tarafından hazırlanmıştır.
İSGBYS, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş İBYS ve İş Sağlığı ve Güvenliği ve Uzaktan Eğitim yazılımıdır. Keyifli okumalar dileriz.
İçindekiler
- İSG Hizmetlerini Bizzat Yürütmek İsteyen İşverenler Ne Yapmalı?
- İSG Hizmetlerini Kendileri Yürüten İşverenlerin Yetkileri Nelerdir?
- İşveren Vekili Kimdir?
- İSG Hizmetlerini Bizzat Yürütmek İsteyen İşverenler Ne Yapmalı?
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini Kendileri Yürüten İşverenlerin Yetkileri Nelerdir?
- İşveren Vekili Kimdir?
İşverenlerin veya İşveren vekillerinin İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kapsamında çeşitli sorumlulukları vardır. Bunlar arasında; işyerindeki riskleri önlemek, çalışanlara eğitim aldırmak, işyerinde sürekli iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlamak, gerekli kişisel koruyucu donanım ve araç gereçleri temin etmek, risk analizi yaptırmak, iş yerinde gerekli organizasyonu sağlamak ve iş yerinde özel ve hayati tehlike bulunan yerlerde gerekli tedbirleri almak sayılabilir. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında işverenler tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre ayda belirli süreler İSG Profesyoneli (iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi) çalıştırmak zorundadır. Bu zorunluluğu ister ortak sağlık güvenlik birimlerinden (OSGB), isterlerse de sigortalı çalıştırarak temin edebilirler. Ancak çalışan sayısı 50’den az olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işletmeler için özel bir durum vardır.
Bu yazı 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işletmelerin işverenleri özelinde hazırlanmıştır. İşverenlerin İSG kapsamında yükümlülükleri hakkında daha kapsamlı bilgi almak isterseniz İşverenlerin İSG Kapsamında yükümlülükleri başlıklı blog yazımızı inceleyebilirsiniz.
Elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar 2015 yılında yayınlanan İşyerleri̇nde İşveren veya İşveren Veki̇li̇ Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenli̇ği̇ Hi̇zmetleri̇ne İli̇şki̇n Yönetmeli̇k 'te belirtilmiştir. 5 Mart 2025 tarihinde bu yönetmelikte değişiklik yapılmıştır. Bu yazı yayımlandığı tarih itibariyle yürürlükteki en güncel mevzuata göre hazırlanmıştır.
Yönetmeliğe göre az tehlikeli sınıfta ve 50’den az çalışana sahip işyerlerinin işverenleri veya işveren temsilcileri yönetmelikte belirtilen eğitimi tamamladıklarında, işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç olmak üzere, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirme şartı olmaksızın yürütebilirler.
Dilerlerse de bu diğer işverenler gibi iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini dışarıdan da temin edebilirler. İSG hizmetlerini kendilerinin yürütebilmesi devlet tarafından tanınmış bir hak olarak düşünülebilir. Örneğin 2 çalışanı olan bir pastanenin her ay İSG hizmeti için bütçesi olmayabilir, bu hak ile pastane sahibi İSG hizmetlerini tek başına yürütebilir.
ÖNEMLİ NOT: Bu yazıda bakanlığın belirlediği İSG eğitimlerini tamamlayan işverenlerden bahsedilirken, bahse konu işverenler, İşveren Vekilleri ’ni de kapsamaktadır. Her defasında ayrıca işveren vekili yazılmayacaktır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işverenlerin İSG hizmetlerini bizzat yürütebilmeleri için çeşitli kurumlarla protokol yapmıştır. İşverenlerin bu kurumlardaki işveren İSG eğitimlerini tamamlaması yeterli olacaktır. Eğitimi tamamlayan işveren bakanlığın belirlediği iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirebilir. Böylece işyeri için iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hekimliği hizmeti alınmasına gerek kalmaz. Ancak öncesinde işverenlerin sağlaması gereken şartlar vardır.
Öncelikle bakanlığın protokol yaptığı kuruluşlarda eğitimlerini tamamlamalı ve 'İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi Tamamlama Belgesi' almalıdır. İşverenler bu sertifikayı almak zorundadır. Devamında işverenlerin , SGK veri tabanında kayıtlı olması gerekmektedir. Son olarak, işverenlerin İSG-KATİP üzerinden görevlendirilmeleri zorunludur. İSG-KATİP nedir veya nasıl kullanılır diyorsanız kapsamlı İSG-KATİP yazımızı inceleyebilirsiniz.
İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmek için çalışan başına aylık en az 10 dakika ayırmak zorundadır. Çalışanlara 3 yılda bir 8 saat olarak verilmesi gereken asgari iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini verebilirler. 6331 sayılı Kanun ve alt düzenlemelerinin gerektirdiği diğer belge ve kayıt düzenleme yükümlülüğü devam eder. İşveren dilerse İSG hizmetlerinin bir kısmını veya tamamını bakanlıkça yetkilendirilen OSGB veya bireysel İSG Profesyonellerinden de temin edebilir. Çalışanlara verilmesi gereken iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri işveren veya işveren temsilcileri tarafından verilebilir. İSG hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülmesi halinde onaylı defter tutulması zorunlu değildir.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında çalışanlara verilecek işe giriş ve periyodik muayene ile tetkikleri işverenler tarafından verilemez. 50’den az çalışana sahip az tehlikeli sınıfta yer alan işletmelere özel olarak sağlık raporları işyeri hekiminden, çalışan sağlığı merkezinden (ÇASMER), aile hekimlerinden veya diğer kamu sağlık hizmeti sunucularından da alınabilir. İşyerleri ortam ölçümleri işverenler tarafından yapılamaz.
İşverenler, toplam çalışan sayısının 50’den az olması şartıyla kendilerine ait az tehlikeli sınıfta yer alan aynı il sınırları içerisindeki birden fazla işyerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilir. İşveren vekilleri ise tam süreli hizmet akdi ile çalıştıkları yalnızca tek bir işyerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilir.
İşyeri tehlike sınıfının değişmesi veya çalışan sayısının 50 kişiyi aşması durumunda 30 gün içerisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda görevlendirmeler yapılır.
İşveren vekili, işyerlerinde, işveren adına hareket eden, işin ve işyerinin bütününün yönetiminde görev alan kişiyi ifade eder. İşyerinde tam süreli hizmet akdi ile çalışanlar arasından görevlendirilir.
Kamu kurum ve kuruluşlarında iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini en üst amir, yardımcıları veya bu görevi yürütenler üstlenebilir. Site veya apartmanlarda; 3/3/2004 tarihli ve 25391 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Konut Kapıcıları Yönetmeliği kapsamında site veya apartman yöneticisi, işveren vekili olarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilir.
Özetle, 1 Ocak 2025'te az tehlikeli ve kamu kurumlarına da sürekli İSG hizmeti alma zorunluluğu gelmiştir. Bakanlığın belirleriği kurumlardan eğitim alan İşverenler az tehlikeli ve 50'den az çalışanı olan işletmelerde İSG hizmetlerini bizzat yürütebilirler.
